Nadruchliwość czy nadpobudliwość u dziecka rzadko niepokoi rodziców albo otoczenie – najczęściej jest jedynie powodem przypięcia maluchowi łatki „żywego srebra”. Tymczasem może być to pierwszy sygnał świadczącym o zaburzeniu rozwojowym, znanym jako ADHD. Przeczytaj, jakie są objawy nadpobudliwości oraz nadruchliwości i kiedy warto skonsultować się z psychologiem dziecięcym.
Nadpobudliwość i nadruchliwość u dziecka – kiedy można o nich mówić?
Rodzicom często trudno jest ocenić, czy kilkulatek jest nadpobudliwy albo nadruchliwy, czy może jego zachowanie jest związane ze zwykłym, typowym dla okresu dzieciństwa, wysokim poziomem energii. W rozpoznaniu mogą pomóc poniższe informacje.
Nadpobudliwość u dziecka
Można przypuszczać, że dziecko jest nadpobudliwe, jeżeli:
- często kończy zdania za kogoś (nie pozwala innym dokończyć),
- nie potrafi czekać na swoją kolej (np. w zabawie, w kolejce w sklepie),
- mówi bez zastanowienia, bez refleksji (nie zastanawia się, czy np. urazi kogoś swoją wypowiedzią),
- przerywa innym,
- sprawia wrażenie, jakby nie było w stanie przewidzieć konsekwencji swoich działań,
- rozpoczyna zadania bez całkowitego zrozumienia instrukcji (przez co popełnia błędy na testach i sprawdzianach, np. nie widzi słowa „nie” w zdaniu albo pomija drugą część polecenia),
- ma trudności z zadaniami wymagającymi długiego skupienia i uwagi,
- łatwo wpada w złość,
- reaguje nadmiernie na drobne złośliwości czy zaczepki ze strony rówieśników.
Nadpobudliwość u dzieci może generować również trudności w relacjach rówieśniczych.
Nadruchliwość u dziecka
U dziecka prawdopodobnie występuje nadruchliwość, jeżeli:
- jest ono w „ciągłym ruchu” – wierci się, skacze, biega, podskakuje,
- nie dopasowuje zachowania do okoliczności mimo ciągłych upomnień i posiadanego doświadczenia (np. wierci się kościelnej ławce, biega w bibliotece),
- wspina się na meble,
- jest bardzo gadatliwe, czasem można odnieść wrażenie, że mówi bez zastanowienia,
- czekając, podskakuje, kręci się, wierci,
- jego ruchy są chaotyczne, często nieprzemyślane.
Jeżeli dziecko cierpi na ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, będzie można zauważyć u niego również problemy z koncentracją. W praktyce oznacza to, że dziecko:
- jest wysoce wrażliwe na wszelkie bodźce (reaguje z równym zainteresowaniem na słowa nauczyciela, jak i na świergot ptaków za oknem),
- błyskawicznie się rozprasza,
- wydaje się nigdy nie słuchać, co się do niego mówi (np. trzeba powtarzać mu kilkakrotnie, że ma kupić masło i chleb, a ono i tak wróci z pytaniem, co ma kupić),
- ciągle gubi rzeczy,
- nie umie pracować bez nadzoru, zapomina o zadaniach domowych,
- nie może skupić się na zadaniu, które wymaga długotrwałego skupienia,
- ma problemy z planowaniem aktywności,
- często zapomina o codziennych, prostych obowiązkach.
Z czego wynika nadruchliwość i nadpobudliwość u dzieci?
Dlaczego właściwie niektóre dzieci są spokojne i reagują na bodźce w adekwatny sposób, a inne zdają się nie panować nad potrzebą ruchu i nie potrafią się na niczym skupić? W świetle aktualnej wiedzy medycznej nie można odpowiedzieć jednoznacznie na to pytanie. Pomijając czynniki osobnicze (czyli np. zwykłe różnice charakteru), w grę wchodzą obciążenia z okresu płodowego oraz okołoporodowe, urazy głowy, obciążenia genetyczne, nieprawidłowa dieta czy zatrucie metalami ciężkimi. Oczywiście może zaistnieć również sytuacja, że nadpobudliwość i nadruchliwość u dziecka wystąpi mimo braku tych czynników ryzyka.
Co powinien zrobić rodzic, który zauważa nadruchliwość i nadpobudliwość u dziecka?
Nadpobudliwość i nadruchliwość u dziecka to zaburzenia, które zawsze wpływają nie tylko na funkcjonowanie, ale również na samoocenę. Jeśli w grę wchodzą również zaburzenia uwagi (a zatem istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że dziecko ma ADHD), o wiele trudniej może mu być w relacjach koleżeńskich czy w nauce.
Z uwagi na powyższe niezwykle ważne jest, aby w przypadku występowania wspomnianych objawów udać się do poradni psychologicznej dla dzieci lub psychiatry dziecięcego, gdzie przy użyciu odpowiednich narzędzi diagnostycznych będzie w stanie wydać opinię. Jeśli u dziecka rzeczywiście zdiagnozuje się ADHD lub nadruchliwość/nadpobudliwość utrudnia mu życie, to warto już na tym etapie rozwoju wyciągnąć ku niemu pomocną, terapeutyczną dłoń.
