Martwisz się o swoje dziecko, ale obawiasz się wizyty u psychologa? Niesłusznie – terapia psychologiczna dla dzieci i młodzieży to kompleksowa pomoc. Na czym polega?
Kiedy nasze dziecko kaszle, udajemy się z nim do pediatry. Kiedy mruży oczy podczas oglądania telewizji – umawiamy je na wizytę do okulisty. Dlaczego więc, kiedy dziecko nie radzi sobie z emocjami albo nie nadąża rozwojem za rówieśnikami, nie mielibyśmy szukać fachowej pomocy? Terapia psychologiczna to dla dziecka ogromne wsparcie, a dla jego rodziców – cenny drogowskaz w trudnej drodze wychowania.
Terapia psychologiczna dla dzieci i młodzieży – kiedy warto skorzystać z takiej pomocy?
Niestety, w naszym społeczeństwie wciąż panuje przekonanie, że psychoterapia psychologiczna dla dziecka to rozwiązanie, po które sięga się w ostateczności, gdy wyczerpane zostały już wszystkie rodzicielskie możliwości. Tymczasem specjaliści od lat przekonują, że z tego typu pomocy możemy skorzystać także wtedy, gdy jesteśmy po prostu zaniepokojeni pewnymi aspektami zachowania pociechy albo w sytuacji, w której – z racji trudnych doświadczeń, przydałoby się jej wsparcie. Uściślając, warto udać się z dzieckiem do psychologa albo psychoterapeuty, jeżeli:
• Cokolwiek nas niepokoi
Może być to agresja, którą dziecko przejawia zbyt często albo wybuchy złości, które niepokoją swoją intensywnością. Może być to apatia i smutek z nieznanych rodzicom powodów. Ale powodem wizyty u specjalisty nierzadko jest także wtórne moczenie nocne, którego nie uzasadniają nieprawidłowości somatyczne albo niska samoocena, olbrzymia wrażliwość na krytykę czy też nieśmiałość, która utrudnia dziecku swobodne funkcjonowanie w grupie szkolnej.
• Dziecko wolniej się rozwija
Jeżeli pewne opóźnienie w rozwoju zauważamy u dwu- czy trzylatka, pocieszenia szukamy zazwyczaj w gronie przyjaciół i bliskich, którzy zresztą chętnie przekonują nas, że dziecko „ma czas”. Tymczasem w niektórych przypadkach okazuje się później, że dziecko nie tylko nie nadrabia zaległości, co wręcz ulegają one pogłębieniu. Terapia psychologiczna dla dzieci i młodzieży pozwala nie tylko w porę wychwycić problem, ale też umożliwia solidne wsparcie przedszkolaka czy ucznia.
W tym momencie warto zaznaczyć, że rodzice czasem opóźniają albo odsuwają od siebie myśl o konsultacji psychologicznej ze strachu przed tym, że specjalista będzie „szukał” u dziecka poważnych zaburzeń. Tak się nie dzieje. Bardzo często okazuje się, że pewne nieprawidłowości w zachowaniu czy opóźnienia wcale nie są objawami np. autyzmu czy całościowych zaburzeń rozwoju, a jedynie wskazują, że może warto popracować nad relacją: rodzic-dziecko albo zacząć stymulować dziecko w określonym obszarze rozwojowym. Konsultacja psychologiczna przynosi wówczas ulgę rodzicom, a uzyskane wskazówki stają się drogowskazem postępowania.
• Dziecko zostało postawione w trudnych okolicznościach
„Trudne okoliczności” to najczęściej rozwód rodziców, ciężka choroba czy śmierć bliskiego. Niemniej o pomoc możemy zwrócić się w wielu innych sytuacjach, które stanowią dla dziecka zbyt duży, emocjonalny ciężar – może być to na przykład przeprowadzka i zmiana otoczenia albo narodziny rodzeństwa.
• Dziecko przeżyło traumę
Sam fakt, że dziecko nie mówi o swoich emocjach nie znaczy, że ich nie przeżywa i że nie są one wyjątkowo trudne. Dlatego za każdym razem, kiedy kilku- czy kilkunastolatek przeżył traumę (uczestniczył w poważnym wypadku drogowym, obserwował czyjąś śmierć, dowiedział o się śmierci rodzica) warto poważnie rozważyć specjalistyczną pomoc, czyli psychoterapię.
Terapia psychologiczna dla dzieci i młodzieży – jak to wygląda?
Niestety, nie każde miasto oferuje tak specjalistyczną pomoc, jaką jest terapia psychologiczna dla dzieci. Warszawa jest na szczęście miejscem, w którym nie tylko znajdziemy tego typu wsparcie (między innymi w POMOKO), ale też będzie ono jak najbardziej profesjonalne.
Co to jednak znaczy „profesjonalne”? Otóż przede wszystkim należy ustalić, czy dziecko rzeczywiście potrzebuje psychoterapii, która trwa zazwyczaj np. kilka miesięcy, czy może jedynie konsultacji psychologicznych. Konsultacje psychologiczne to zaledwie kilka spotkań, w trakcie których rodzice uzyskują wsparcie i cenne wskazówki – np. jak rozmawiać z dzieckiem, jak reagować w przypadku jego niewłaściwych zachowań, jak motywować do działania czy wspierać w nauce. Te kilka spotkań to czas, w którym rodzice mają szansę uzyskać liczne odpowiedzi i wskazówki, które będą fundamentem pewnych zmian w relacji z dzieckiem.
Jeżeli natomiast okaże się, że dziecku potrzebna jest psychoterapia, to powinna ona odbywać się małymi kroczkami, które warto przedstawić w punktach.
1. Pierwsze spotkanie z rodzicami
Wstępem do terapii psychologicznej dla dziecka zawsze jest spotkanie z rodzicami. Jeśli mówimy o małym dziecku – rocznym czy dwuletnim, to może ono brać w nim udział. Starsze dziecko – z uwagi na konieczność szczegółowej i otwartej rozmowy o jego problemach, lepiej zostawić pod czyjąś opieką.
Pierwsze spotkanie to tak naprawdę przedstawienie sprawy przez rodziców i szczegółowy wywiad, który przeprowadza specjalista. W zależności od rodzaju nieprawidłowości u dziecka, psycholog będzie stawiał różne pytania. I tak, jeżeli rodzice mają wrażenie, że dwuletnie dziecko np. zbyt wolno się rozwija, mogą zostać zapytani nie tylko o niepokojące ich objawy, ale też np. o długość trwania ciąży, rodzaj porodu, czy o to, czy dziecko głużyło i gaworzyło w okresie niemowlęcym.
Jeśli problemem są zmiany w zachowaniu dziecka po trudnym rozwodzie rodziców, ci mogą usłyszeć pytania o podział opieki, o sposób przeprowadzania rozmów na temat przyszłości (oraz o to, czy odbywają się one przy dziecku czy bez niego) czy o powód rozstania, który także odgrywa tu znaczącą rolę.
Jeżeli natomiast przedmiotem niepokoju jest np. moczenie nocne, w czasie wywiadu mogą paść pytania o reakcje rodziców na „wpadki” dziecka, relacje z rówieśnikami czy trudne sytuacje, których mogło ono doświadczyć.
Bardzo istotne jest to, aby odpowiadać szczerze. Zdarza się, że rodzice czują obawy przed takim spotkaniem. Należy jednak pamiętać, że psycholog przeprowadza podobne rozmowy codziennie. Jego zadaniem nie jest nie przy tym ocenianie rodziców, a szukanie przyczyn takich, a nie innych problemów. Im więcej dostarczymy mu informacji, tym większe szanse na to, że terapia psychologiczna szybko przyniesie rezultaty.
2. Spotkanie z dzieckiem
Kolejny krok to już spotkanie z dzieckiem, jego obserwacja i – w przypadku dzieci starszych, rozmowa. Warto tu podkreślić, że spotkanie to nie jest dla dziecka emocjonalnym obciążeniem. Obserwacja młodszych dzieci przebiega w atmosferze zabawy, natomiast rozmowa ze starszakami przeprowadzana jest w sposób delikatny, niebudzący w żaden sposób ich niepokoju.
W niektórych przypadkach może się okazać, że aby rozpocząć terapię psychologiczną dziecka, trzeba je dodatkowo poobserwować w warunkach „naturalnych”, czyli w domu, przedszkolu czy szkole. Przebiega to zawsze w możliwie dyskretny sposób, bez ingerencji.
3. Spotkanie z rodzicami
Ostatni etap to ponowne spotkanie z rodzicami, którym przedstawia się zarówno konkretne problemy dziecka, jak i rodzaj zaplanowanej terapii. Na takim spotkaniu warto zapytać o wszystko, co nas interesuje – powód wyboru takiej, a nie innej psychoterapii, jej elementy i sposób przeprowadzania.
Jednocześnie jest to też rozmowa o znaczeniu wsparcia dziecka przez samych rodziców. Zazwyczaj oznacza to pakiet cennych wskazówek. Dla przykładu – jeśli dziecko zaczęło się jąkać, rodzice mogą dowiedzieć się, jak powinni reagować, gdy kilkulatek nie może dokończyć zdania czy jakie ćwiczenia warto z dzieckiem przeprowadzać. Pamiętajmy, że rola rodziców w całym procesie wyprowadzania dziecka z trudności wciąż pozostaje bardzo duża.
Na koniec spotkania ustalona zostaje już tylko częstotliwość spotkań z dzieckiem oraz ich terminy.
Terapia psychologiczna dla dzieci i młodzieży – wsparcie dla całej rodziny
Dzieci dostarczają nam różnych powodów do trosk – czasem mają alergie, czasem gorączkę, a czasami problemy ze skupieniem uwagi czy z wyrażaniem emocji. Nie bójmy się szukać pomocy, niezależnie od tego, czego dotyczy problem. Konsultacja z psychologiem czy nawet terapia psychologiczna to ważne wsparcie – nie tylko dla samych dzieci, ale również dla borykających się z wyzwaniami rodziców.
